بایع دعوه کری چی مشتری ته یی عیب ویلی اومشتری وایی دموترعیب یی ندی راته ویلی

محترم مفتی صاحب یوکس په بل باندی یوموترخرچ کروروسته معلومه شوه چی به موترکی دوه کسان وزل شوی دی اومبیعه معیوبه ده اوس بایع دعوه کری چی مشتری ته یی عیب ویلی اومشتری وایی دموترعیب یی ندی راته ویلی شاهدان هم په منج کی نشته اوس به قاضی بایع ته قسم ورکوی که مشتری ته نزرونه دعلماو وشل شوی که مفصل اومدلل جواب راکری مننه 

مصباح الله

دمعاملې يابيعې د واپس يا فسخ کولو ځنې صورتونه

۱- خيار شرط : 

دقيمت د فيصلې نه وروسته خريدار شرط ولګولو چه دوي درې ورځې وروسته به زه تا ته ووايم چې اخلم يې اوکه نه، يا يې زه کورته وړم هلته يې ګورو د کتلو وروسته مو که خوښ شو او که نه بيرته یې درته راوړم دغه بيع ته خيار شرط وايي .

Ø      پدې معامله کې د وخت مقررول ضروري دي .

Ø      که پدې موده کې د جنس په استعمال سره څه خرابي راغله نو بيا د واپس کولو حق نلري .

۲- خيار وصف :

که يوتجار دخپل تجارتي جنس ډير صفت وکړي يا دشپې وخت وي چه تجارتي جنس ښه نه ښکاري  اوخريدار هغه په غور ونه کتلو صرف دتجار په وينايې اعتماد وکړ خو سودا يې چې کله کور ته ورسوله نوهغه سودا يا جنس د صفت مطابق نه ؤ نو اوس خريدار ته د واپس او فسخ حق شته .

۳- خيار رويت :

کومه معامله چې بې ليدلو تر سره شي نودهغه دليدلو نه پس خريدار ته د خستلو اونه خستلو اختيار شته چې دغه بيعي ته خيار رويت وايي .

Ø      که چا نمونه وليدله نو وروسته د واپس کولو حق نه لري مګر که مال د نمونې موافق نه ؤ نو دفسخ کولو حق ورته شته .

Ø      هغه څيزونه چې په نمونه سره نه معلوميږي لکه څاروي يوڅاروی د نورو څارويو نمونه نشي کيدای نو هغه د جدا يا ټولو ليدلو اختيار ورته شته .

Ø      که د سوداګر نمايده يا ايجنټ مال وليد اووايې خست نو مالک د هغه د ردولو حق نلري مګر که دغه نمايده د خريداری نماينده نه وي د مال د ساتني لپاره يې ليږلی وي نو بيا د مالک د ليدلو نه وروسته د ختستلو او نه خستلو اختيار لري .

Ø      که خريدار دجنس په استعمالولو سره جنس خراب کړ نو بيا د واپس کولو حق ورته نشته .

۴- خيارعيب :

که چا په دهوکه سره څه شي وپلورل او پيرودنکي ته يې د هغه عيب ونه ښود نه پيردنکی يې فسخ کولی شي دغه بيع ته خيار عيب وايي .

دهوکه ورکول سخته ګناه ده رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمايي :

Ø      که خريدار يوجنس د سالم جنس په نرخ واخېست مګر په هغه کې عيب ؤ نوخريدار ته يې د واپس کولو حق شته .

Ø      که دوکاندار په جنس کې عيب وښودلو نه خريدار يې د بيرته واپس کولو حق نلري .

Ø      که په جنس کې عيب معلوم شي نو دهغه فوراً واپس کول پکار دي ،که يې استعمال کړ نو بيا د واپس کولو حق نلري خوکه داسې شی وي چې بې له استعمال نه معلوميږي لکه موټر اوداسې نور نو لږ استعمال يې جائز دی .

Ø      که چا مال واخيست اوکورته يې ورسولو ځنې خراب وو اوځنې ښه نو ښه يې ځاتنه کړل او خراب يې واپس کړل داسې کول جواز نه لري خو که د تجار په خوښه وي نو باک نلري .

Ø      که څه غله يې واخېسته مثلاً غنم په هغه کې څه ګردغبار يا موشنګ وي نودهغه د واپس کولو حق نلري مګر که ډير ذيات وي چې په يوه من کې ۲-۴ سيره وي نو بيا یې د واپس کولو حق لري .

۵- خيار تعين :

که تجار خريدار ته د ډیرو څيزونو قيمت وښود اوورته ويې ويل چې په دومره موده کې چې ستا کوم څيزونه خوښ شول هغه به معامله کوو نودابيع صحي ده په مقرره موده کې چې کوم شيان اخلي دهغه معامله به تعين کوي . ددی معاملې ځنی مسائل :

Ø      ترڅو پورې چې د معاملې خبرې روانې وي تر هغه پورې دواړو ته د معاملې د فسخ کولو اختيار شته ،مګر که دختم نه وروسته دخيارشرط ،خيارعيب ،خيار رويت او خياروصف په وجه سره معمله ختم کيدای شي .

Ø      که ځمکه خرڅه شي په هغه کې څه فصل ولاړ وي نومالک به هغه فصل لرې کوي او ځمکه به خالي کوي مګر که خريدار د دفصل تر پخيدو پورې اجازه ورکړه نوجواز لري .

Ø      تجار چې کوم شی خرڅوي نودهغه د شي په ورسپارلو کې بايد کوم مانع نه وي .

Ø      دحواله کولو مطلب دادی چې کوم ځای مال خرڅ شو نو هملته به يې ورسپاري بل ملک اوبل ځای ته رسول دخريدار په غاړه دي .

Ø      که تجار څه مال خرڅ کړ خو خريدار ته يې د هغه ځای ونښود او وروسته خريدار ته معلومه شوه چې هغه ځای خطرناک دی يا يې په راوړلو ډير مصرف راځي نومعامله فسخه کولای شي .

Ø      معامله فیصله شوه مګر قيمت يې نه دی ادا شوي خريدار بدون د تجار له اجازې څخه مال نشي پورته کولای .

Ø      معامله فيصله ده ولې خريدار هغه نه وي قبضه کړي که په مال کې څه خرابي راشي نودهغه تاوان په تجار دی .

Ø      که تجار په خپله خوښه خريدار ته څه شی زيات ورکړ نودمعاملې دفيصلې نه وروسته څوک هغه په واپس کولو نشي مجبوره ولای مګر که پخپله خوښه يې بيرته ورکړي نو خير دی .

Ø      که دمعاملې له فيصله کولو پس خريدار قيمت نه وي اداکړي نو دهغه دوه صورته کيدای شي اول داچې دقيمت د ژر اداکولو وعده به کوي څوپورې چې قيمت ادا نه کړي تجار خپل مال پخپله قبضه کې ساتلی شي اودوهم داچه معامله يې په قرض فيصله کړي وي نوکه چې خريدار مال خپل کور ته ورسوي ورسته تجار د هغه د واپسی حق نلري .

  (البينة على من ادعى واليمين على من أنكر).

اليمين عند العجز عن الشهادة؟

إذا عجز المدعي بحق على آخر عن تقديم البينة وأنكر المدعى عليه هذا الحق فليس له إلا يمين المدعى عليه، وهذا خاص بالأموال والعروض ولا يجوز في دعاوي العقوبات والحدود. وفي الحديث الذي رواه البيهقي والطبراني بإسناد صحيح: (البينة على من ادعى واليمين على من أنكر). ولما رواه البخاري ومسلم عن الأشعث بن قيس قال: (كان بيني وبين رجل خصومة في بئر، فاختصمنا إلى رسول الله صلى الله عليه وسلم فقال: (شاهداك أو يمينه) فقلت: إنه يحلف ولا يبالي، فقال: من حلف على يمين يقتطع بها مال امرئ مسلم لقي الله وهو عليه غضبان (وأخرج مسلم من حديث وائل بن حجر: أن النبي صلى الله عليه وسلم قال للكندي: (ألك بينة؟) قال: لا. قال: (فلك يمينه) فقال: يا رسول الله، الرجل فاجر لا يبالي على ما حلف، وليس يتورع من شيء. فقال: (ليس لك منه إلا ذلك). واليمين لا تكون إلا بالله أو باسم من أسمائه، وفي الحديث: (من كان حالفاً فليحلف بالله أو ليصمت). وعن ابن عباس رضي الله عنهما أن النبي? قال لرجل حلّفه: (احلف بالله الذي لا إله إلا هو ماله عندك شيء). رواه أبو داوود والنسائي.

هل تقبل البينة بعد اليمين؟

ومتى حلف المدعى عليه اليمين ردت دعوى المدعي بلا خلاف. فإذا عاد المدعي بعد يمين المدعى عليه وعرض البينة فهل تقبل دعواه؟

اختلف العلماء في هذه المسألة على ثلاثة أقوال: فمنهم من قال: لا تقبل. ومنهم من قال: تقبل. ومنهم من فصّل. فالذين رأوا أنها لا تقبل هم الظاهرية وابن أبي ليلى وأبوعبيد، ورجح الشوكاني هذا الرأي فقال: (وأما كونها لا تقبل البينة بعد اليمين فلما يفيده قوله صلى الله عليه وسلم: (شاهداك أو يمينه). فاليمين إذا كانت تطلب من المدعى عليه فهي مستند للحكم الصحيح، ولا يقبل المستند المتخالف لها بعد فعلها، لأنه لا يحصل لكل واحد منهما إلا مجرد ظن، ولا ينقض الظن بالظن.

والذين رأوا أنها تقبل هم الحنفية والشافعية والحنابلة وطاوس وإبراهيم النخعي وشريح فقد قالوا: (البينة العادلة أحق من اليمين الفاجرة). وهو رأي عمر بن الخطاب رضي الله عنه، وحجتهم أن اليمين حجة ضعيفة لا تقطع النزاع فتقبل البينة بعدها، لأنها هي الأصل واليمين هي الخلف ومتى جاء الأصل انتهى حكم الخلف. وأما مالك والغزالي من الشافعية فقد قالوا بجواز تقديم المدعي البينة على صدق دعواه بعد يمين المدعى عليه متى كان جاهلاً وجود البينة قبل عرض اليمين.

أما إذا فقد هذا الشرط بأن كان عالماً بأن له بينة واختار تحليف المدعى عليه اليمين. ثم رأى بعد حلفها تقديم بينته، فلا يقبل منه ذلك، لأن حكم بينته قد سقط بالتحليف.

ما حكم النكول عن اليمين في إثبات

الحق المدعى به؟

إذا عرضت اليمين على المدعى عليه لعدم وجود بينة المدعي فنكل ولم يحلفها اعتبر نكوله هذا مثل إقراره بالدعوى، لأنه لو كان صادقاً في إنكاره لما امتنع عن الحلف.

والنكول يكون صراحة أو دلالة بالسكوت. وفي هذه الحال لا ترد اليمين على المدعي فلا يحلف على صدق الدعوى التي يدعيها، لأن اليمين تكون على النفي دائماً. ودليل ذلك قوله صلى الله عليه وسلم: (البينة على من ادعى واليمين على من أنكر). وهذا مذهب الأحناف وإحدى الروايتين عن أحمد. وعند مالك والشافعي والرواية الثانية عن أحمد: أن النكول وحده لا يكفي للحكم على المدعى عليه، لأنه حجة ضعيفة يجب تقويتها بيمين المدعي على أنه صادق في دعواه وإن لم يطلب المدعى عليه ذلك، فإذا حلف حكم له بالدعوى وإلا ردت.

وقد قصر مالك هذا الحكم على دعوى المال خاصة، وقال الشافعي: هو عام في جميع الدعاوي.

وذهب أهل الظاهر وابن أبي ليلى إلى عدم الاعتداد بالنكول وأنه لا يقضي به في شيء قط، وأن اليمين لا ترد على المدعي وأن المدعي عليه إما أن يقر بحق المدعي وإما أن ينكر ويحلف على براءة ذمته ورجح هذا الشوكاني فقال: (وأما النكول فلا يجوز الحكم به لأن غاية ما فيه أن من عليه اليمين بحكم الشرع لم يقبلها ويفعلها، وعدم فعله لها ليس بإقرار بالحق، بل ترك لما جعله الشارع عليه بقوله، ولكن اليمين على المدعى عليه فعلى القاضي أن يلزمه بعد النكول عن اليمين بأحد أمرين: إما اليمين التي نكل عنها أو الإقرار بما ادعاه المدعي، وأيهما وقع كان صالحاً للحكم به.

اليمين على نية المستحلف: إذا حلف أحد المتقاضيين كانت اليمين على نية القاضي وعلى نية المستحلف الذي تعلق حقه فيها لا على نية الحالف، لقوله صلى الله عليه وسلم (اليمين على نية المستحلف) فإذا ورى الحالف بأن أضمر تأويلاً يختلف عن اللفظ الظاهر كان ذلك غير جائز، وقيل: تجوز التورية إذا اضطر إليها بأن كان مظلوماً.

1. د لمونځ ټکی په ټکی اسانه ترجمه او معنی
2. د لوط علیه السلام د قوم د هلاکت څلور صفتونه چی اوس زموږ په ځوانانو کی هم سته
3. د ماشوم د زږيدنې د کليزي لمانځل څه حکم لري؟
4. د ماشومانو دپار د نانزکو (عروسک ) جوړول او رانيول څه حکم لري ؟
5. د مانځه نه وروسته بغير له كوم سبب سجده كول څنګه دي ؟
6. د مور د ورځې لمانځل څه حکم لري ؟
7. د مولود شريف يا جشن ميلاد لمانځل جايز دي ؟
8. د ميرمنې سره د مقعد له لارې کورواله کول څه حکم لري ؟
9. د مړي امانت خښول جايز دي او که نه ؟
10. د مړي له طرفه د قرباني کولو روايت تحقيق
11. د مړي له طرفه د قضايې روژو او لمونځونو فديه اداکول
12. د مړي څخه د اندامونو ايستل څه حکم لري ؟
13. د مکانونو او دوکانونو سرقلفي
14. د نا محرمو تر مينځ ورورولي او خورولي شته ؟
15. د نارينه د پاره په غاړه کې ځنځير اچول څه حکم لري ؟
16. د ناپوهه او بې احتياطه ډاکټر حکم څه دی ؟
17. د نذر حکم څه دی ؟ د نه ادا کولو په صورت کې کفاره لري ؟
18. د نفاس کمه موده او د نفاس په موده کې د نوکانو اخيستل ؟
19. د نوروز لمانځل حرام دي -نوروز د مجوسيانو اختر دى
20. د نوي زږيدلي ماشوم ويښتان کله خريل کيږي ؟
21. د نيکټايي په اړه ستاسې نظر څه دی ؟
22. د نګور د پاره خسر محرم دی که نا محرم ؟
23. د هغه ډريور حکم څه دی کوم چې دايم په سفر کې وي ؟
24. د واده لومړۍ شپه
25. د وفات شوي پلار د پاره د حج ادا کول جايز دي ؟
26. د ويښتانو ، لاسونو او پښو رنګول په نېکريزو
27. د يوسف علیه سلام او زليخا تر مينځ واده شوی دی ؟
28. د پردۍ ځوانې ښځې د پرنجي ځواب ورکولو څخه ځان ژغورل
29. د ژوند د جوړې ټاکنه. کوم معيارونه
30. د ښځو د تعليم په اړه پوښتنه
31. د ښځو د پاره د پزې او غوږونو سوري کول جايز دي ؟
32. د ښځو ځانګړي احکام (زينت او سينګار )
33. د ښځی غږ د اسلام له نظره
34. د ښځې او ميړه يو ځای غسل کول څه حکم لري ؟
35. د ښځې د پاره د پتلون اغوستل جايز دي ؟
36. د کافر د پرنجي او سلام ځواب (فتوی)
37. د کافرې سره د اسلام راوړلو په شرط نکاح جايزه ده ؟
38. د کافرې ښځې سره زنا کول څه حکم لري؟
39. د کفارو د کريسمس او نورو اخترونو تعظيم او په هغه کې کډون کول
40. د کمپنۍ او شرکت نه د سوغات اخيستل څه حکم لري ؟
41. دا ولې… اې ځوانه؟
42. داختر ونو دلمانځه لپاره بهر وتل عيدګاه سنت دي
43. داختر ونو لمونځ خطبې څخه وروسته دعا ثبته نه ده
44. داخترونولمونځ كې دسجده سهوى حكم اودفرضونه واجبوطرف ته بيرته كيدل
45. داخترونولمونځ واجب دى . که نفل اوددې قضاولې نشته حال داچې دوتروقضاشته دى .
46. داذان په وخت كې دعاگانې ېعنی د اذان جوب
47. داسي مه كيږه چه په ښكاره ولى الله يې اوپټ عدوالله يى
48. داعي يې خو مزه دې نشته
49. دامام دسلام ګرځولو په وخت چه مقتدي دعاء پوره نه كړي شي نوڅه بايد وكړي ؟
50. دامريكايي جنرال او لوګري ماشوم كيسه
51. داود اسه نه وروسته په دسمال سره مخ يالاس وچول روا دي اوكه نه ؟
52. دتناسلي الې کمزوري / د ډاکټر سباوون ځواب
53. دجامع مسجدپه ځاى دمحلې مسجدكې دجمعې لمونځ كول څنګه دي ؟
54. دجنابت په غسل كښې ښځې ته دكمسئ خلاصول ضروري دي اوكه نه ؟
55. دجنازې اوړلوکې پايو والا تابوت استعمالول صحيح دي که نه ؟
56. دجنازې دلمونځ نه وروسته دکيناستلو غلط رواج
57. دجنازې لمونځ دويم ځل کول څنګه دي اودخښولو په وخت کې دمړي مخ ښود ل څنګه دي ؟
58. دخطبې شروع كيد ونه پس سنت كولى شي او كه نه ؟
59. دخوراک وروسته په ټوش پېپر لاسونه پاکول
60. دخپلې ښځې دتناسلي غړي ښكلول اويا ورسره نورحركات انجا مول څه حكم لري
61. در اّرايش وفشن عصر حاضر اين نيز است كه زنانه ابروي خويش را باريك ميكند
62. درؤیة الهلال په مسئله یوعلمي تحقیق
63. دزنګون اويادبل عورت په ښكاره كيدلوسره اودس ماتيږي اوكه نه ؟
64. دسنتو ختميد لونه وروسته اجتما عي دعا بد عت ده
65. دسنډل ، یاکعب العالي په نوم یادیږي ، نو آیامیرمنوته دداسي ډول بوټونو په پښوکولو کې خوبه کومه شرعي ګناه نه وي
66. دشرمګاه په ليدلوسره اودس ماتيږي ؟
67. دعاء قنوت ټکی په ټکی اسانه ترجمه
68. دعدت له پره کيدومخکې نقل مکانې ځاى بدلول جائز دى اوکه نه ؟
69. دعقد نکاح نه وروسته او د واده نه مخکې د ښځې سره اړيکې او ملاقات
70. دكوتورو الوزول،دچرګانو،مرغانو،یادنوروحیواناتو جنګول څه حکم لرې
71. دكړس،كړس په خندا سره ولې دجنازي مونځ ماتيږي او اودس نه ماتيږي ?
72. دلاټری ټکټ اخيستل يا دبخت لپاره ثبت نام
73. دلمونځ اداکولو طرېقه : انځوريزليکنه بزبان فارسې
74. دلمونځ کونکي ترمخ تیریدل په څومره فاصله رواده ؟
75. دماخوستن لمونځ له خوب څخه وروسته دشپي په آخر كې صحيح دى اوكه نه ؟
76. دماشومانو دپتنګ [ كاغذ باد ، ګوډى ] لوبه څه حکم لرې
77. دماشومانو لپاره دپناه غوښتلو دعا
78. دماښام دلمانځه كولو څخه وروسته ا و د ماخوستن څخه مخكې ويده کیدل ؟
79. دملاقات په وقت کی پښتانه هرکله راشي واېې داسې وئیل دشرېعت په رڼا کی څه حکم لرې ؟
80. دنرلپاره د سختو مرضو سبب ګرځی او دښځی لپاره هم سخت تاوان رسوي .
81. دهغه مړی په بـدله کی ښځی ورکوی دشریعت له نګاه داعمل څه حکم لری ؟
82. دواده پر مهال جاهلانه رسمونه او دودونه چې ټول ګناه،اسراف ،ظلم اوبې حيايي ده
83. ديوڅوكالونه په پاكستان كښے درى اخترى كيږى اودوه اخترى دډيرى زمانى كيږى
84. دپيربيعت مقصود نه دی اصلاح مقصود ده
85. دښځي دپاره دويښتانوبيخونو ته اوبه رسول ضروري دي ؟
86. دښځی مشابهت له نر سره اود نرمشابهت له ښځی
87. دښځې او خاوند تر منځ څنګه زياته مينه پيداکېږي؟
88. رزق ګټلولپاره ځان ډېرتکلیف کښی مه اچوئ
89. رمضان المبارک او زمونږ غفلت
90. زامنوچې دپلار اواکا { تره } سره په ګډه کار کړی وي اوس په تقسیم کې برخه لري اوکنه ؟
91. زما سوال دا دہ چه که یو کس ڈیرہ زنا کړے وی او هغه توبہ ووبا سی نو الله با ئی توبه قبوله کړې او که نه ؟
92. زما لور شوې ده څه نوم ور باندې کیدم ؟
93. زما پوښته دا ده چی تهجد لمونځ څو رکعته دی او په کوم وخت کی جایز دی؟
94. زما یوه دوسته ده چی ‍په یوه دفتر کی کار کوی هغی راته وویل
95. زه هم یو له هغه کسانو څخه یم چې د شرم له مخې مې دا ستونزه تر اوسه له کوم ډاکتر سره نده شریکه کړې
96. ساحر او کاهن ته د علاح ، د ورک شي معلومولو … د پاره ور تلل حرام دي
97. سوال : جنت كي دټولونه په اخير كي ددا خليدو نكي واقعه څنګه ده ؟
98. سوال : دنبى كريم ﷺ دوفات نه وروسته چه كومو خلكو دنبوت د دروغو دعوي كړي دي هغه كوم دي ؟
99. سوال : مړى ولي دفن كولى شي ؟. دهند وانو په شان ولي نه سوزول كيــــــــــــــږي ؟
100. سوال :- ډیرخلګ په میراث کی خوراولــــورته کـــومه حصــه نه ورکوی