د اختر تر لمانځه مخکي قرباني، او په کلي کي لمونځ کول

 

د اختر تر لمانځه مخکي قرباني، او په کلي کي لمونځ کول

ليکنه : مفتي مبشراحمد ( رباني ) حفظه الله
ژباړه: مفتي ابوخالدلائق ا حمدغزنوي

پوښتنه:

د اختر تر لمانځه مخکي قرباني کيدى شي او که نه؟

ځواب: د اختر تر لمانځه مخکي قرباني نه کيږي، لکه څرنګه چې د رسول الله  صلي الله عليه وسلم نه په صحيح حديث کي ثابت دي؛ هغه ويلي:(( (( مَنْ ذَبَحَ قَبْلَ الصَّلاَةِ فَإِنَّمَا يَذْبَحُ لِنَفْسِهِ، وَمَنْ ذَبَحَ بَعْدَ الصَّلاَةِ فَقَدْ تَمَّ نُسُكُهُ وَأَصَابَ سُنَّةَ الْمُسْلِمِينَ. )).

چاچې د لمانځه نه مخکي قرباني وکړه نو هغه يې خپل ځان ته حلالوي او چاچې د لمانځه نه پس وکړه نو د هغه قرباني پوره شوه او د مسلمانانو لاره يې وموندله.

په دي حديث کي د الله د رسول الله صلي الله عليه وسلم الفاظ عام دي، ښاريان، بانډه وال او کليوال  ټول په کي داخل دي، اوس که ېي څوک تر ښاريانو پوري خاصه وي نو په دې به دليل راوړي چې هغه به صحيح او صريح وي؛ ليکن داسي صحيح دليل سره نه شته .

احناف چونکه په کليو الو باندي د اختر لمونځ واجب نه ګڼي؛ لکه د دوي په معتبر کتاب هدايه کي راغلي:(( تَجِبُ صَلاةُ الْعِيدِ عَلَى مَنْ تَجِبُ عَلَيْهِ الْجُمُعَةُ )).

د اختر لمونځ په هغه چا واجب دى په چا چې د جُمعي لمونځ واجب دى.[ هدايه١\١٧١].

او د جمعي په هکله لېکي:(( لا تَصِحُّ الْجُمُعَةُ إلَّا فِي مِصْرٍ جَامِعٍ ، أَوْ فِي مُصَلَّى الْمِصْرِ ، وَلا تَجُوزُ فِي الْقُرَى)).

چې جمعه صرف په غټ ښار يا د ښار په عيد ګاه کي صحيح دى، په کلو او بانډو کي د جمعي لمونځ کول جائز نه دى [ هدايه١\ ١٢٨ ] .

 د الله تعالي حکم دى:(( يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نُودِيَ لِلصَّلَاةِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلَى ذِكْرِ اللَّهِ وَذَرُوا الْبَيْعَ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ (9الجمعه ).

اې مؤمنانو! کله چې د جُمعي په ورځ د لمانځه لپاره اذان وشي نو د الله تعالي د ذکر په لوري رامنډه کړئ؛ اخستل او خرڅول پريږدئ، دا ستا سي لپاره غوره ده که تاسي پوهيږئ.

دې ايت کي خطاب ټولو خلکو ته شوى، د غټو او وړو ښارونو، کليوالو او بانډيوالو ټولو ته دا حکم شامل دى، هيڅوک د دي څخه نه ده مستثنى، په قرآن او سنت کي هم داسي څه دليل نشته چې ددوي تخصيص وکړي؛ چې ګني دا حکم صرف د غټو ښارونو لپاره ده او وړو ښارونو، کليوالو او بانډيوالو ته دا حکم شامل نه دى.

ددي نه علاوه په بخاري شريف کي حديث دى:(( عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ أَوَّلُ جُمُعَةٍ جُمِّعَتْ بَعْدَ جُمُعَةٍ جُمِّعَتْ فِي مَسْجِدِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي مَسْجِدِ عَبْدِ الْقَيْسِ بِجُوَاثَى يَعْنِي قَرْيَةً مِنْ الْبَحْرَيْنِ )).

د رسول الله صلي الله  عليه وسلم په مسجد کي د جمعي له لمانځه نه پس چې تر ټولو لومړى د جمعې لمونځ وشو نو هغه د بحرين په جواثا نومي کلي کي د (( عبدالقيس )) په مسجد کي وشو .

حافظ ابن حجر د (( من البحرين)) وضاحت کوي؛ ليکي:(( في رواية وكيع قرية من قرى البحرين وفي أخرى عنه من قرى عبد القيس )).

يعني په يو روايت کي داسي راځي چې د بحرين د کلو نه يو کلى وو او بل روايت کي دي د عبدالقيس د کلو نه يو کلى وو.

دا معلومه او منل شوي خبره ده چې عبدالقيس قبېلي د نبي کريم صلى الله عليه وسلم د حکم نه بغير د جمعي لمونځ نه دى کړى، ځکه د صحابه کرامو دا عادت نه وو چې د وحيې د نازليدو په وخت کي له خپل ځانه شرعي کارونه جوړکړي؛ که چيري داسي خبره شي يعني صحابه کرامو له خپله ځانه دا کارشروع کړى وى نو فوراً به په قرآن کي ورباندي رد نازل شوى وو؛ لکه بعضي صحابه کرامو چې د عزل په جواز داسي استدلال کړى چې که عزل صحيح نه وى نو په قرآن کريم کې به ورباندي رد رانازل شوى وو، کله چې په دي هکله قرآن کريم نه دى رانازل شوى او نه نبي کريم صلي الله عليه وسلم ددي څخه منعه کړي.

نو معلومه شوه چې دا کار جائز دى، د الله د رسول صلى الله عليه وسلم يو حديث صحيح دا هم دى چې:(( الْجُمُعَةُ حَقٌّ وَاجِبٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ فِي جَمَاعَةٍ إِلاَّ عَلَى أَرْبَعَةٍ)).

په جمعي سره د جمعي لمونځ په هر مسلمان فرض دى؛ سيوا د څلور کسانو نه.[ ابوداود ].

او دا خبره خو د لمر په شان روښانه دى چې د کلو او بانډو خلک هم مسلمانان دي لکه څرنګه چې د ښار خلک مسلمانان دي او جمعه په مسلمان فرض دى.

همدارنګه نبي کريم صلي الله  عليه وسلم چي کله مدينې ته را رسيدلى نو هلته يې

( فوراً ) د جمعي او اختر....